بررسی تغییرات زمانی و مکانی تبخیر بر اساس مهمترین عوامل هواشناختی مؤثر بر آن در ایران مرکزی

Authors

حسین ملکی نژاد

استادیار / دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران سمانه پورمحمدی

دانش آموخته کارشناسی ارشد / مدیریت مناطق بیابانی،دانشگاه یزد، ایران محمد حسن رحیمیان

کارشناس / مرکز ملی تحقیقات شوری، یزد، ایران

abstract

تبخیر یکی از فراسنجه های مهم اقلیمی و متاثر از چندین عامل مختلف دیگر است. تبخیر علاوه بر تاثیرپذیری از عوامل دیگر گاهی اوقات خود نقش مهمتری در اقلیم منطقه ای بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. برآورد درست مقدار تبخیر نقش اساسی در مدیریت بهینه منابع آب و تعیین نیاز آبی ایفا می کند. در این تحقیق 14 ایستگاه هواشناسی در مناطق خشک مرکزی و جنوبی ایران انتخاب شد. در این مرحله آمار دراز مدت مربوط به فراسنجه های اقلیمی موثر بر تبخیر که شامل ابرناکی، بیشینه، کمینه و میانگین دما، اختلاف بین بیشینه و کمینه دما، میانگین رطوبت، بیشینه و کمینه رطوبت نسبی و اختلاف بین بیشینه و کمینه رطوبت و سرعت باد مربوط به ایستگاه های فوق جمع آوری شد.  سپس از بین فراسنجه های مذکور مهمترین عوامل موثر بر تبخیر با استفاده از روش تجزیه عاملی تعیین گردد. در مرحله بعد با انجام تحلیل خوشه ای به جداسازی مناطق همگن اقلیمی در مناطق مطالعاتی پرداخته شده است. با بکارگیری همبستگی چندگانه در هر یک از این مناطق همگن ارتباط بین عوامل هواشناختی با تبخیر در هر ماه تعیین گردید و در نهایت با استفاده از معادلات همبستگی بدست آمده، تبخیر پتانسیل محاسبه شد. بمنظور مقایسه دقت نتایج حاصل از روابط استخراجی با داده های مشاهداتی از  آماره های mae و rmse استفاده شد. در پایان نیز با اعمال روش زمین آمار (کریجینگ) بر روی داده های تبخیر محاسباتی برای ایستگاههای مورد مطالعه، نقشه هم تبخیر برای هر منطقه همگن در ماههای مختلف سال ترسیم و سپس به تحلیل نمودار های حاصل از این نقشه ها پرداخته شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تحلیل عاملی روش مناسبی برای تعیین اهمیت نسبی فراسنجه های هواشناختی موثر بر تبخیر است. هم چنین تقسیم منطقه به مناطق همگن اقلیمی با استفاده از تحلیل خوشه ای دقت برآورد تبخیر را افزایش می دهد. معادلات استخراج شده در این تحقیق برای برآورد تبخیر پتانسیل با روش همبستگی چند گانه می تواند با اطمینان زیادی مورد استفاده قرار گیرد. هم چنین نتایج استفاده از روش زمین آمار نشان داد که این تکنیک می تواند از راه کارهای مناسب جهت برآورد تبخیر برای مناطق فاقد آمار باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات مکانی پتاسیم کل و قابل جذب در مهمترین خاکهای استان مازندران

خصوصیات فیزیکوشیمیایی و مدیریت خاک از جمله مهمترین عوامل مؤثر بر مقادیر اشکال مختلف پتاسیم و تعادل بین آنها درخاک میباشند. این پژوهش با هدف مقایسه تأثیر کاربریهای مختلف بر توزیع مکانی پتاسیم کل و قابل جذب در خاک و شناخت روابط بین مقادیر کل و قابل جذب آن با برخی خصوصیات خاک، در مهمترین اراضی استان مازندران صورت پذیرفت. تعداد 258 نمونه خاک از عمق 10-0 سانتیمتری به روش نظامدار آشیانه ای در منطقه ا...

full text

بررسی روند تغییرات زمانی- مکانی تالاب‌های بین‌النهرین و عوامل مؤثر بر آن

قرن 21 چالش­های زیادی را در پیش رو دارد که مقوله­های محیط زیستی چون تخریب جنگل­ها و تالاب­ها و پیامدهای آن(سیل، خشک­سالی و گرد و غبارها) از مهم­ترین این چالش­ها بشمار می­آیند. تالاب­های بین النهرین به عنوان بزرگ­ترین اکوسیستم آبی خاورمیانه، به صورت حوضه­ی اگزورئیک در جنوب عراق و بخش کوچکی از جنوب غربی ایران قرار گرفته­اند. این تالاب­ها به دلیل وسعت زیاد، پایداری رطوبتی و هم­جواری با رودخانه های...

full text

بررسی روند تغییرات پُرفشار سیبری و تاثیر آن بر میدان‌‌های هواشناختی در بازه زمانی 1948تا 2008

یکی از مهم‌ترین سامانه‌های جوّی در فصل زمستان نیمکره شمالی و در منطقه اوراسیا که نقش مهمی در تغییر کمیت‌های جوّی دارد، پُرفشار سیبری است. در این مقاله، روند خطی تغییرات سالانه شدت مرکز این سامانه و تاثیر آن روی برخی از کمیت‌های هواشناختی در مناطق فراحاره‌ای نیمکره شمالی در یک دوره 60 ساله (از 1948 تا 2008) با استفاده از داده‌های NCEP/NCAR بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد که فشار تراز دریا در مرکز پُرفشا...

full text

بررسی روند تغییرات زمانی- مکانی تالاب های بین النهرین و عوامل مؤثر بر آن

قرن 21 چالش­های زیادی را در پیش رو دارد که مقوله­های محیط زیستی چون تخریب جنگل­ها و تالاب­ها و پیامدهای آن(سیل، خشک­سالی و گرد و غبارها) از مهم­ترین این چالش­ها بشمار می­آیند. تالاب­های بین النهرین به عنوان بزرگ­ترین اکوسیستم آبی خاورمیانه، به صورت حوضه­ی اگزورئیک در جنوب عراق و بخش کوچکی از جنوب غربی ایران قرار گرفته­اند. این تالاب­ها به دلیل وسعت زیاد، پایداری رطوبتی و هم­جواری با رودخانه های...

full text

تغییرات زمانی و مکانی ضریب طشتک تبخیر در استان کرمانشاه

تبخیر و تعرق یکی از پارامترهای اساسی در برنامه‌ریزی منابع آب در بخش کشاورزی می‌باشد. تبخیر و تعرق با روش‌های مختلفی از جمله روش پنمن-مانتیث فائو و تبخیر از طشتک، برآورد می‌گردد. در روش طشتک تبخیر مقدار تبخیر و تعرق مرجع (ETo) با ضرب کردن ضریب طشت در مقدار تبخیر از طشتک برآورد می‌گردد. نیاز به پارامترهای متعدد هواشناسی (از قبیل رطوبت نسبی و سرعت باد) برای محاسبه ضریب طشتک یکی از عوامل...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
تحقیقات منابع آب ایران

جلد ۶، شماره ۳، صفحات ۴۲-۵۴

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023